De impact van verlies: werelden van verschil

"Je hoeft toch niet te huilen? Dat kun je toch ook overslaan?" Dit was het antwoord van mijn jongere broer op mijn vraag of hij ook wel eens boos of verdrietig is over zijn verlies van zicht. Hij vertelde dat Het geen probleem voor hem was, alleen maar zorgen dat je wat dingen verandert. Zo is zijn visie, en dat brengt hij ook in de praktijk.
Mijn drie jaar jongere broer kwam er twee jaar geleden achter dat hij dezelfde oogaandoening heeft als ik, namelijk retinitis pigmentosa. Voor mij is dit al ruim twintig jaar mijn werkelijkheid.

Ik was in eerste instantie verrast door de rustige, bijna onderkoelde wijze waarop mijn broer reageerde. Hoe kan dat nou, dacht ik. De impact die de oogaandoening op mijn leven had en nog heeft is zo groot, dat verwachtte ik ook bij hem. Tot ik me herinnerde wat er in de e-learning verliesverwerking staat over de impact van verlies.

Ons bestaan is opgebouwd uit lichamelijke, psychische en sociale componenten die met elkaar samenhangen. Bij verlies gaat niet alleen een feitelijk onderdeel van je bestaan verloren. Ook de betekenis die je aan datgene toekende kan veranderen. Hoe belangrijker de functie van Het geheel van betekenissen die je toekent aan je leven, des te groter de impact.

Voor mijn broer is de betekenis die hij geeft aan het verlies van zicht anders dan ik dat doe. In mijn leven is als gevolg van de oogaandoening gaandeweg veel veranderd. Zaken die belangrijk voor mij zijn. Ik verloor mijn werk, mijn mobiliteit, en veel zaken waar ik waarde aan hechtte, zoals het zien van de ontluikende lente, de gezichten van mijn kinderen, kunst en architectuur, etc.
Mijn broer daarentegen werkt nog, leeft alleen, heeft geen actief sociaal leven. Zijn werk is de grootste pijler onder zijn bestaan. En dat kan hij voorlopig nog doen. Verder is alleen zijn mobiliteit wat verminderd, maar hij komt nog waar hij wil komen in zijn eentje.

De impact van verlies is dus sterk gekoppeld aan wat je als gevolg van het feitelijke verlies (zicht) verliest op sociaal, psychisch en fysiek terrein. En daar speelt de waarde die je toekent aan datgene wat je verliest een grote rol. Hoe belangrijker het voor je is, des te groter de aardbeving die je kunt ervaren in je leven.

Voor mij is de impact een langzaam proces. Steeds meer stappen werden. grote sprongen. De impact op mijn leven was een soort druppel die de steen uitholt, die uitgroeit tot een forse straal die de steen doorboort. Voor mijn broer lijkt die druppel nauwelijks uit te hollen. Een klein beetje vormverandering hooguit, maar geen grote impact.

De impact van verlies van zicht op iemands leven kan dus heel verschillend zijn, afhankelijk van hoe iemand zijn leven heeft ingericht. Wat verlies je door verlies van zicht? Daar is dus geen eenduidig antwoord op te geven.