Niet alles tegelijk

'Wat zit er eigenlijk in al die potjes in de koelkast?' Vragend kijkt hij me aan. Met een schok realiseer ik me dat de intuïtieve manier waarop ik gewend was inkopen te doen en de koelkast en voorraadkast thuis gevuld te houden niet meer werkt. Eigenlijk al jaren niet meer. Maar al die jaren heb ik vermeden dit te laten doordringen. Met als resultaat dat mijn koelkast vol staat met oude potjes tapenade, pesto, chutney etc. Sommige zijn open en halfleeg. Ik heb echter het overzicht niet meer. Ik kan ook niet even kijken hoe het met de potjes staat. Er zit geen echt systeem in de indeling van de koelkast en voorraadkast. En systeem heb ik nu meer en meer nodig, omdat even kijken er niet meer bij is. Mijn oogaandoening is gevorderd tot alleen nog licht en donker zien. De aanpassing van mijn leven loopt echter achter. Ik heb dingen uitgesteld omdat het zo veel is. Schoksgewijs druppelen de punten die aangepast moeten worden door. En iedere schok duwt me uit mijn evenwicht.

Het leven verandert drastisch voor wie chronisch ziek wordt of een fysieke of zintuiglijke beperking krijgt. Naast vele praktische aanpassingen, heb je ook te maken met veel frustraties, emoties en gevoelens van onmacht, pijn en verdriet. Je verliest niet alleen je gezondheid, je lichaamsdeel of zintuig, maar ook vele mogelijkheden, vanzelfsprekendheden, veel zaken die je niet meer kunt door de ziekte of beperking. Al die verliezen veroorzaken kleine of grote verwerkingsprocessen.
Zoals ik het ervaar is het ook iedere keer weer anders, het verwerkingsproces dat volgt op een verlies of een confrontatie. Soms kan ik dagenlang in een depressieve bui hangen en is alles me te veel. En een andere keer ben ik boos en gefrustreerd, loop ik daar kort of lang mee rond. Maar ook kan het zijn dat het besef dat iets nooit meer kan op de oude manier, wekenlang bij me zijn, zonder dat ik echt uit balans ben. En dan ineens gebeurt er iets dat dit besef aanraakt en ben ik even van slag, even verdrietig en vervolgens zie ik wat er moet gebeuren om mijn houvast en gevoel van controle over mijn leven te kunnen hervinden. Zo ging het met de potjes in mijn koelkast. Door een opmerking van mijn partner over die potjes drong tot me door dat ik jarenlang dit had vermeden. Niet wetend wat te doen, niet beseffend dat het echt anders moest. Ook had ik al die jaren mijn handen vol gehad aan andere aanpassingen en frustraties.
Met het besef dat die potjes nu vroegen om aandacht en aanpassing, voelde ik plots het verdriet om hoe het was, dat dit nooit meer zo zal zijn. Kort daarna voelde ik energie om alle potjes op te ruimen en zag ik voor me hoe ik het voortaan systematisch zou indelen. En dat was prima.

Misschien denk je: wat nou belangrijk, die potjes. Dat dacht ik in ieder geval heel lang. Maar ik begrijp nu dat deze potjes op dat moment voor mij mijn oude werkelijkheid van ziend functioneren vertegenwoordigen. En dat het besef dat het echt niet meer kan op de oude manier, een doordringen is van een dieper besef.
Het diepere begrijpen dat ik mijn leven op heel veel gebieden anders moet inrichten waar het gaat om praktische zaken, schept ruimte om ook nieuwe betekenis te gaan geven aan mijn leven als vrouw met een visuele beperking. Het gevoel dagelijkse dingen op orde te hebben geeft me houvast en maakt dat ik weer balans ervaar in mijn leven. Maar nog belangrijker, ik voel dat ik weer zin heb dingen aan te pakken en kan weer genieten van de zon op mijn huid en de geluiden van vogels, kinderen en vrolijkheid.

Ruimte in hoofd en lijf

Daarnaast is er het besef dat niet alles tegelijk aangepakt kan worden. Iedere situatie die aangepakt moet worden vraagt ruimte. Of het nu om potjes in mijn koelkast gaat of om nieuwe routes leren lopen of om hoe kleren te kopen op een nieuwe manier, het vraagt ruimte in mijn hoofd, maar ook in mijn lichaam. Pijn om het verlies van oude manieren, vanzelfsprekendheden en mogelijkheden moet gevoeld worden. Dan pas kan er ruimte ontstaan voor het zoeken naar aanpassingen. Waarna er houvast ontstaat en het weer lichter kan worden.

Geruststellend kan het zijn dat je kunt leren je te verhouden tot pijn en onzekerheid in het leven. Of je nu een visuele beperking hebt of niet.
Maar doe het niet allemaal tegelijk, want dat gaat niet. Hoe hoger de stapel verliezen en veranderingen, hoe raadzamer het is ze een voor een aan te pakken. Gelukkig hoef je er geen actielijst van te maken. Het wordt namelijk voor je geregeld. Zonder dat je er bewust voor kiest, dringt pijn en verdriet pas door als je 'eraan toe bent'. Alsof het leven je pas een nieuw besef van verlies voorschotelt als je er sterk genoeg voor bent om het aan te gaan. Een voor een verwerken, dat is normaal als je te maken hebt met ingrijpend verlies dat vele deel-verliezen betekent. Die kijk je stuk voor stuk aan. Op jouw eigen tempo, op jouw eigen manier.