Omgaan met verlies van het oude normaal

Vroeger noemde ik mezelf naïef. Dat is in de loop der jaren veranderd. Tegenwoordig noem ik het vertrouwen. In mezelf en in mijn medemens. Natuurlijk heeft dat vertrouwen deuken opgelopen. Was het soms te groot en soms te klein. Toch is de basis altijd ongeschonden gebleven.

Toen ik slechtziend werd werd er fors beroep gedaan op dat vertrouwen. Erop uit gaan in een wereld die je niet (meer) goed ziet is nogal een uitdaging. Hulp vragen en krijgen ook. En altijd is het deel waar ik mijn balans terugvind het vertrouwen dat het goed komt. Maar dan heb ik wel eerst een 'proces doorgemaakt.

Verlies van wat vertrouwd is

Als je slechtziend of blind wordt verlies je veel van wat vertrouwd en vanzelfsprekend is. Het is een hele klus om nieuwe houvast en een manier van leven op te bouwen, waarin je kunt functioneren met een visuele beperking. Gedurende die opbouw-periode kun je je lange tijd onzeker en kwetsbaar voelen. Het vertrouwen in jezelf, het leven en anderen kan dan wankel zijn.
Iedere verandering is dan moeilijk te hanteren. Verandering is vaak extra onzekerheid en stress.

Corona

Met de komst van alle Corona-maatregelen brak er weer een tijd van verlies van vertrouwde zekerheden aan. Hoe doe ik dat, anderhalve meter afstand houden? Ik zie niet hoe ver iemand is, en horen kan ik iemand pas als hij of zij geluid maakt. De eerste tijd liep ik met opgetrokken schouders buiten. Ik hield mijn adem in als ik dacht dat er iemand in de buurt was. Gaandeweg kreeg ik meer vertrouwen, omdat ik merkte dat mensen voor mij opzij gingen, met een boog om me heen liepen of zeiden: 'ik sta een eindje verder in het gras, loopt u maar door'. Pfff, schouders weer omlaag, adem uit. En nu loop ik weer ontspannen, geleid door mijn trouwe geleidehond. Met het vertrouwen dat ik buiten kan zijn en anderen met mij rekening houden, waar ik dat moeilijker of helemaal niet kan. En wat ik wel kan doe ik ook. Hoor ik iemand, dan probeer ik die boog te maken.

We hebben andere mensen nodig

Het kunnen vertrouwen op mezelf en anderen kan er mede zijn doordat ik me omringd weet door familie en vrienden, partner en kinderen. Hoewel we elkaar in deze tijd minder kunnen omhelzen, uitgezonderd mijn partner natuurlijk, kunnen we elkaar veelvuldig bellen, chatten, zoomen en met collega's online vergaderen. Een mens heeft andere mensen nodig, we zijn sociale wezens. Zonder anderen kun je een gevoel van 'niet-bestaan' krijgen.

Als je alleen leeft heb je het mogelijk zwaar in deze Corona-tijd. Voor mensen met een visuele beperking is alleen leven een extra opgave. Maar het kan. Hulp kun je om je heen organiseren. Praktische hulp is ook in deze tijd te regelen. Emotionele steun en nabijheid daarentegen is iets moeilijker geworden. Dat is echter een belangrijke behoefte die je mens laat zijn onder de mensen. Dat is een voedingsbron voor het kunnen groeien in vertrouwen. Het helpt je verlies van wat vertrouwd was op te vangen. Het helpt je onzekerheid en kwetsbaarheid te boven te komen. Het helpt je uitdagingen aan te gaan. Lange tijd zonder echte nabijheid maakt het omgaan met verlies en verandering zwaar.

Het oude normaal

Voor veel mensen met een visuele beperking is deze tijd met Corona-maatregelen een moeilijke en onzekere tijd. Het oude normaal was vertrouwd en bood houvast. Het nieuwe normaal met anderhalve meter afstand en lange tijd geen bezoek heeft veel overhoop gegooid. Regelmatig hoor ik over blinden en slechtzienden die hun huis niet meer uit komen. Niemand meer kunnen of willen ontvangen. En hierdoor in een sociaal isolement terechtkomen. Waarmee die voedingsbron voor je mens zijn onder de mensen wegvalt. Met angst en eenzaamheid die op de loer ligt. Wat helpt het dan om te vertrouwen? In periodes dat ik het moeilijk had, trok ik me ook terug in mezelf. Was de buitenwereld bedreigend en was mijn (zelf)vertrouwen ver weg. Waarmee het alsmaar moeilijker werd om moed te vatten en naar buiten te gaan. Van deze periodes heb ik geleerd dat juist dan uitreiken naar anderen, hoe moeilijk ook, het begin is van het terugvinden van dat vertrouwen. Omdat het contact met een ander die broodnodige gevoelens stimuleert van je mens voelen onder de mensen. We hebben elkaar nodig. We zijn als mens voor ons welbevinden en bestaan op elkaar aangewezen.

Angst en vertrouwen

De angst voor besmetting kan een reden zijn je huis niet meer uit te gaan. Maar hoe lang kan een mens zich zonder andere mensen handhaven? Is het middel niet erger dan de kwaal? Naar buiten, onder mensen zijn en anderen ontmoeten is een basisbehoefte, al lijkt dat nu misschien onbereikbaar. Soms ben ik ook wel bang om de ander tot last te zijn, te dichtbij te komen zonder dat ik daar iets aan kan doen. En daar nu, weet ik intussen, zit de opening. Daar kun je vertrouwen gaan aanboren. Ik ga naar buiten en vertrouw erop dat ik dat doe wat ik kan om afstand te houden. En ik vertrouw op anderen dat ze rekening houden met mij. Vanuit de ervaringen die ik heb opgedaan. Natuurlijk heb ik ook negatieve ervaringen gehad. De crux is echter dat ik de keus heb hoe ik omga met wat mij overkomt. Ik kan zelf bepalen wat ik waardevol vind. En voor vertrouwen is leunen op positieve ervaringen gewoon zinvoller. Hierin heb je eigen regie, hier heb je zelf invloed op. Invloed hebben betekent een gevoel van eigenwaarde terug kunnen krijgen. En daarmee boor ik weer vertrouwen aan.

De basis is vertrouwen. Die gaat hand in hand met moed. En moed ontstaat als de wil tot deelnemen aan het leven groter is dan de angst gekwetst te worden door het leven. Moed is de angst bij de hand pakken en in beweging komen. Om zo alle veranderingen van het oude naar het nieuwe normaal tegemoet te kunnen treden. Het vertrouwen is niet te koop en ook geen karaktereigenschap. Vertrouwen ontstaat en groeit als je je aandacht regelmatig erop richt. Vertrouwt dat je vertrouwen kunt hebben. En hebt op dat moment. Zo kan ik het nieuwe normaal gaan verkennen en afscheid nemen van het oude normaal.

© Karin Westerink