Heb je het nog niet geaccepteerd?

Wie met verlies te maken krijgt, krijgt ook te maken met verwerking. Plus met heel veel meningen, overtuigingen en misvattingen over verlies, rouw en verwerking. Een van die algemene overtuigingen is dat het eindstation, of het na te streven doe, uiteindelijke acceptatie is. We hebben een vaag beeld dat verwerking een soort weg is met verschillende fasen, maar wel een lijn waarlangs je loopt. Op die weg kom je dan de verschillende stadia tegen, zo is het idee. Van ontkenning naar boosheid, dan marchanderen of onderhandelen, depressie en verdriet. Waarna je uiteindelijk tot acceptatie zou moeten komen.

Misvatting

Dit beeld, deze collectieve overtuiging, is een misvatting. Met als grootste verkeerde aanname dat je na het bereiken van het eindstation, acceptatie, verder kunt met je leven en je het verlies achter je kunt laten. Dat het verdriet en het gemis met je meereist de rest van je leven, kunnen de meeste mensen nog wel begrijpen. Maar dat acceptatie geen te bereiken einddoel is, dat is lastiger. Ook voor mij, in mijn verwerking van verlies van zicht, is dat lange tijd onduidelijk geweest. En hoe het dan wel zit met acceptatie, dat was een nog moeilijker zoektocht.

Geen rechte weg

Eerst moest ik erachter komen dat rouw en verwerking geen af te leggen weg is. Het blijkt veel meer een gebied waar ik met regelmaat in ronddool. Soms kom ik op dezelfde punten terecht, zoals boosheid of frustratie. Daar kan ik langere tijd verblijven. Tot ik dit deel van het gebied heb verkend. Waarna ik soms in depressieve gevoelens terecht kom, maar soms ook gewoon door loop naar verdriet. De route is niet altijd hetzelfde, en de periode dat ik in een deel van dit gebied vertoef varieert ook in tijd. Bovendien is de aanleiding dat ik het gebied in ga vaak heel verschillend. Meestal zijn het gevolgen van het 'grote' verlies van zicht. Niet even de fiets of auto kunnen pakken, een mooi schilderij niet kunnen zien, niet mee kunnen genieten van wat mijn partner ziet en deelt, mijn oude fotoboeken of dagboeken niet meer kunnen bekijken.

Maar vaak heb ik gedacht dat ik dat hele gebied uiteindelijk wel definitief achter me kon laten. Dat ik dan geaccepteerd zou hebben. En ook mijn omgeving liet soms tussen de regels door merken dat zij eenzelfde verwachting hadden. Zo werd acceptatie een doel die maar niet bereikt werd. Een falen.
Teleurstellend en frustrerend. Want een doel hebben geeft een gevoel van houvast. Des te frustrerender is het dat je het maar niet bereikt. Zelfveroordeling en een gevoel van tekortschieten ligt dan op de loer. Zo vaak heb ik gedacht dat ik iets niet goed deed. Meer mijn best moest doen, harder moest werken aan acceptatie.

Geluk

Groot is dan de opluchting te weten dat acceptatie geen einddoel kan zijn en ook niet is. Acceptatie is net als geluk een moment, een korte rustpauze waarin ik samenval met het moment. Er is vrede en rust. Er is geen moeite met, geen verlangen naar iets anders of verzet tegen wat er is. De slinger hangt stil en de zon verwarmt me.

En dan stuurt een oude vriendin van vroeger me een foto van wat ik ooit in haar poesiealbum schreef toen ik acht jaar was. Ze beschrijft het, maar gevoelens van machteloosheid en verdriet om het niet met eigen ogen kunnen zien wellen op. Wat zei in mijn poesiealbum schreef is net zo onzichtbaar voor me. Vervolgens doemt de hele doos met oude dagboeken, agenda’s en schriftjes op. Een doos vol onbereikbare en dierbare herinneringen. Ik tuimel het gebied weer in. Ik wil niet, ik wil niet, ik wil niet.

En zo komen er talloze momenten dat het goed is en talloze dat de visuele handicap een factor is die maakt dat niets vanzelfsprekend is. Dat er een gemis of frustratie is die weer emoties oproepen of die je weer dwingen een aanpassing te doen, een manier te vinden om mee te blijven doen of nieuwe zingeving te vinden. Zo wiebel je door het leven. Soms is het goed en soms zit het dwars en is er verdriet en pijn. Kwetsbare momenten waarin acceptatie een beledigend woord is.

Heb je het nog niet geaccepteerd? Nog niet verwerkt? Ben je nog bezig met verwerken? Het woordje nog impliceert dat iets 'nog' niet af is. En dat weer suggereert dat er een klaar en af en doel bereikt bestaat. In verwerking en rouw bestaat dat niet. Het enige dat ik erover kan zeggen is dat een verlies op een gegeven moment minder pijn doet. De pijn is dan gezien en erkend. Hij mag er zijn.

Niet vanzelf

Die erkenning, die momenten dat het goed is wat er is, komen niet vanzelf. Soms overvallen ze me ineens, maar dan gaat er wel iets aan vooraf. Na de weerstand en het vechten tegen het voelen, is het belangrijk aandacht te geven aan de dingen die in het gebied van verlies, rouw en verwerking voorbij komen. Aandacht, opmerkzaamheid en een langzaam zien wat er is. Een bewustwording. Het vechten tegen dat in vele vormen mijn primaire reactie is, wordt dan geleidelijk minder. tot het stil wordt. En dan kan het zijn dat de pijn, die ik niet wilde voelen, die me alle kanten van het gebied liet doorploeteren, er mag zijn. Ik sta toe dat het pijn doet en naar is en moeilijk is. Ik hoef er niets meer mee. Erkenning, acceptatie verschijnt en verlicht even mijn pad.

© Karin Westerink